Endometriozis (çikolata kistleri), yaygın bir jinekolojik sağlık sorunudur. Kadın sağlığını olumsuz etkileyebilen bu jinekolojik rahatsızlık, rahim iç zarına benzer dokular rahim dışında büyümesiyle oluşur. Hormonal dengesizlikler, adet kanının geriye doğru akışı ve bağışıklık sistemi bozuklukları bu çikolata kistlerinin gelişiminde etkili olabilir.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Cihan Tanyolaç, bu çikolata kistlerinde erken teşhis ve doğru tedavi yöntemlerinin üzerinde durdu.
Endometriozis Nedir?
Çikolata kistleri rahim iç tabakasına benzer endometrium dokusunun rahim dışında büyümesi sonucu oluşan bir sağlık problemidir. Kadınlarda görülen bu çikolata kisti hastalığı zamanla iltihaplanmaya ve şiddetli ağrılara yol açabilir. Adet dönemlerinde belirgin hale gelir.
Endometriosis benign dokuların sadece yumurtalıklarda olan tipine çikolata kistleri denir. Diğer bölgelerde olan tiplerinden sadece rahim kas duvarında olanının ismi adenomiyosisdir. Diğer bölgeler de oluşanların özel ismi yoktur hepsine endometriotik odak denir.
Kadınlarda çikolata kistlerinin görüldüğü bazı yerler bulunur:
- Bağırsaklar
- Mesane
- İdrar boruları
- Yumurtalıklar
- Fallop tüpleri
- Rahmi yerinde tutan bağlar, dokular
- Rahim kas dokusu (adenomyozis)
Nadiren bazı kadınlarda akciğerler, beyin, göz ve cilt gibi vücudun diğer bölgelerinde endometriozis oluştuğu görülmüştür. Ciddiye alınması gereken bu kistler, ağrılıdır ve kronikleşebilir.
Endometriozis En Sık Nerede Görülür?
Endometriozis kadınlarda en sık alt karın bölgesi, yumurtalıklar (Çikolata Kisti) ve fallop tüplerinde görülür. Nadiren de olsa bağırsaklar, mesane, karın zarları ve hatta akciğerler gibi vücudun farklı bölgelerinde de ortaya çıkabilir. Çok geniş bir bölgede görülen endometriozis’in teşhisi ve tedavisi zordur. Belirtileri her bireyde ve her bölgede farklı şekilde kendini gösterebilir.
Çikolata Kisti Neden Olur?
Çikolata kistinin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte hastalığın gelişiminde çeşitli faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Bu faktörler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve bazı kadınlar için risk daha yüksek olabilir.
Kadınlarda görülen çikolata kisti hastalığının bazı nedenleri vardır:
- Düzensiz adet döngüleri
- Düşük vücut ağırlığı
- Bağışıklık sistemi bozuklukları
- Aşırı alkol tüketimi
- Genetik yatkınlık
- Retrograd menstrüasyon
- İleri yaşta ilk gebelik
- Yoğun ve uzun süren regl dönemleri
Bu nedenlerden bazıları çikolata kistlerinin yaptığı ağrının sonucu da olabilmektedir. Bu sebeple nedeni hem tam bilinmemekte hem de nedenlerle sonuçlar karışabilmektedir.
Endometriosis Kistlerinin Belirtileri Nelerdir?
Her yaş grubundaki kadınlarda görülen endometriosis teşhisi zor ve kronikleşebilen bir rahatsızlıktır. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı tarafından bu çikolata kisti belirtilerinin takip edilmesiyle anlaşılabilir:
- Sürekli şişkinlik hissi
- Enerji düşüklüğü ve yorgunluk
- Kısırlık (infertilite) sorunu
- Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında ağrı
- Regl dönemleri arasında lekelenme veya kanama
- Sindirim sistemi problemleri
- Alt karın bölgesinde kronik ağrı
- Şiddetli adet sancıları (dismenore)
- Bağırsak veya mesanede kanama
Endometriosis kistlerinin teşhisi oldukça zordur. Kişinin günlük yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir ve ilerleyen dönemlerde daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir Şikayetlerden biri veya daha fazlası görülürse derhal Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı’na başvuru yapmak gereklidir.
Özellikle adet dönemlerinde ciddi ağrısı olan hastalar kaçırılmamalıdır çünkü erken dönemde yakalanan vakalarda verilen hormon tedavileriyle durumun ilerlemesi engellenebilir.
Endometriozis Teşhisi Nasıl Konur?
Endometriozis teşhisinde en kesin yöntem cerrahi incelemelerdir ancak gelişmiş görüntüleme teknikleri sayesinde cerrahiye başvurmadan da hastalığın varlığı hakkında önemli ipuçları elde edilebilir. Teşhis sürecinde doktor, hastanın tıbbi geçmişini değerlendirir ve belirtileri detaylı şekilde inceler.
Endometriozis Tedavisi Nasıl Yapılır?
Endometriozis tedavisi, genel olarak ilaç tedavisi ve cerrahi tedavi olmak üzere iki ana kategoride ele alınır. Henüz hastalığın ilerlemesini tamamen durdurabilecek bir tedavi bulunmamaktadır. Genellikle semptomları hafifletmeye ve doğurganlık sorunlarını gidermeye yönelik olarak uygulanır.
Hamile kalmayı hedeflemeyen kadınlar için hormonal doğum kontrol hapları, tedavi için tercih edilebilir. Doğum kontrol hapları ve iğneleri ile adet kanamasını durdurmak, hastalık seyrini yavaşlatmak ve ağrıyı azaltmak amaçlanabilir.
Sık Sorulan Sorular
Endometriozis Nasıl Bir Hastalıktır?
Endometriozis, rahmin iç kısmını kaplayan ve her ay kalınlaşıp dökülen endometriyal dokunun, rahim dışında gelişip büyümesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu dışarıda biriken doku, her adet döngüsünde tıpkı rahim içindeki gibi kalınlaşır, parçalanır ve kanar. Normalde vücuttan atılması gereken bu kan dışarı çıkamaz ve dokularda birikerek şiddetli ağrılara neden olabilir.
Endometriozis Nasıl Anlaşılır?
Endometriozis, genellikle regl dönemi sırasında kötüleşen alt karın ağrısı ile kendini gösterir. Ayrıca, pelvik ağrı, idrar veya dışkılama esnasında ağrı, cinsel ilişki sırasında ağrı ve idrar veya dışkıda kan gibi belirtiler de bu hastalıkla ilişkilidir. Bazı durumlarda ishal veya kabızlık gibi sindirim sorunları da görülebilir.
Çikolata Kisti Tekrarlar mı?
Çikolata kisti tedavi edilse bile bazı durumlarda tekrarlayabilir. Kistin tekrarlama riski, uygulanan tedavi yöntemine, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve tedaviye verdiği yanıtına göre değişkenlik gösterebilir. Tedaviye yanıtı etkileyen en büyük etken hastanın kendi yapısıdır.
Endometriozis Gebe Kalmayı Engeller Mi?
Endometriozis gebe kalmayı engelleyebilir. Bu hastalık, üreme organlarında yapışıklıklar oluşturarak yumurtanın tüplere ulaşmasını zorlaştırabilir. Bazen tüplerin ucunun tıkanması yani tubal tıkanıklık meydana gelir ve gebeliği önler. Bunun dışında büyük çikolata kistleri komşuluğundaki normal yumurtalık dokusu, kitlenin etkisiyle yumurtalık rezervini düşürerek gebe kalmayı kalıcı olarak engelleyebilir.
Çikolata Kisti Ameliyatı Zorunlu mudur?
Çikolata kisti için ameliyat kararı, genellikle hastanın semptomları ve kistin boyutu dikkate alınarak verilir. Semptomlar şiddetliyse ve kistin büyüklüğü hamilelik sürecini ciddi şekilde etkiliyorsa, cerrahi müdahale gerekebilir.
Endometriozis Evreleri Nelerdir?
Endometriozis, dokunun rahmin dışına yayılmasına göre üç evrede sınıflandırılır. Hafif evrede lezyonlar küçük ve sınırlıyken, orta evrede yayılır ve yapışıklıklar oluşur. Şiddetli evrede ise lezyonlar büyür, pelvik organlarda ciddi değişiklikler meydana gelir.