Ooferektomi (Yumurtalıkların alınması), cerrahi bir işlem olup bir veya her iki yumurtalığın cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Genellikle jinekolojik hastalıklar, kanser tedavisi veya yumurtalık fonksiyonlarını etkileyen durumlar nedeniyle gerçekleştirilir.
Hastanın sağlık durumu ve tedavi gereksinimleri doğrultusunda yapılırken iyileşme süreci ve uzun vadeli etkiler kişiye özel olarak değerlendirilir. Yumurtalıklar, kadın üreme sisteminin önemli organları olup hormon üretimi ve yumurta hücrelerinin olgunlaşmasından sorumludur.
Bu önemli konu hakkında Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Cihan Tanyolaç önemli bilgiler verdi.
Ooferektomi (Yumurtalıkların Alınması) Nedir? Neden Yapılır?
Ooferektomi, bir veya her iki yumurtalığın cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Yumurtalıklar ile ilgili rahatsızlıkları tedavi etmek veya riskleri azaltmak amacıyla yapılmaktadır.
Yumurtalık kistleri, yumurtalık kanserleri, endometriozis, pelvik inflamatuar hastalıklar yani yumurtalıkları etkileyen kronik enfeksiyonlar, hormonal bozukluklar, rahim veya yumurtalık çevresindeki tümörler ooferektomi yapılması için nedenler olabilir.
Ooferektomi Neden Yapılır?
Ooferektomi kişide görülen çeşitli tıbbi durumların tedavisi veya önlenmesi amacıyla yapılır:
- Yumurtalık Kistleri ve Tümörleri: Büyük, ağrılı veya kansere dönüşme riski taşıyan kistlerin ve tümörlerin tedavisi için yumurtalık alınabilir.
- Yumurtalık Kanseri: Yumurtalıklarda tespit edilen kanserli hücrelerin yayılmasını önlemek amacıyla uygulanabilir.
- Genetik Risk Faktörleri: BRCA1 ve BRCA2 gibi gen mutasyonlarına sahip kadınlarda yumurtalık kanseri riski yüksek olduğundan önleyici (profilaktik) amaçla ooferektomi yapılabilir.
- Endometriozis: Endometriozis şiddetli ağrı ve kısırlığa yol açabilir. Bazı durumlarda cerrahi ile yumurtalık alınması gerekebilir.
- Pelvik Enfeksiyonlar: İlerlemiş pelvik enfeksiyonlar yumurtalık dokusuna zarar verebilir.
- Rahim Kanseri veya Diğer Pelvik Kanserler: Bazı durumlarda kanserin yayılmasını önlemek için rahimle birlikte yumurtalıklar da alınabilir.
- Hormonal Tedavi Amaçlı: Bazı meme kanseri türleri östrojen hormonu tarafından tetiklenir.
Yumurtalıkların Alınması Ameliyatı Hangi Durumlarda Yapılmaktadır?
Kadın üreme sisteminin önemli bir parçası olan yumurtalıkların bazı sağlık koşullarında alınması yapılabilir:
- Meme Kanseri: Yumurtalıkların ürettiği hormonlar, bazı meme kanseri türlerinin büyümesine neden olabilir.
- Kalıtsal Hastalıklar: BRCA1 ve BRCA2 gibi belirli gen mutasyonlarına sahip kadınlarda yumurtalık kanseri riski daha yüksektir.
- Pelvik Hastalıklar ve Kronik Ağrılar: Şiddetli ve geçmeyen pelvik ağrılar, bazı durumlarda yumurtalıkların alınmasını gerektirebilir.
- İyi Huylu Tümörler ve Kistler: Büyük veya tekrarlayan yumurtalık kistleri, iyi huylu tümörler ve bazı üreme organı hastalıkları cerrahi müdahale gerektirebilir.
- Dış Gebelik: Nadir görülen yumurtalığa yerleşmiş dış gebelik durumunda (genelde tüpe yerleşir) cerrahi sırasında amaç yumurtayı korumaktır fakat bazen yumurtalık dokusu aşırı kanamaya sebep olursa hayati riskin önüne geçebilmek için yumurtalık alınması seçeneği ön plana çıkar.
Ooferektomi, bireyin sağlık durumu ve gelecekteki doğurganlık planları dikkate alınarak doktor tarafından önerilir. Ameliyatın uygulanma yöntemi ve kapsamı, hastalığın türüne ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Oorefektomi Yan Etkileri Nelerdir?
Yan etkiler daha çok iki yumurtalığın da alındığı durumlarda ortaya çıkar. Yan etkiler menopoz belirtileridir:
- Ateş basması
- Cilt ve saç problemleri
- Uykusuzluk ve mood değişiklikleri gibi
Yan etkilerle mücadele ederken yumurtalık alınma sebepleri unutulmadan mücadele edilir. Yani hormon bağımlı bir problem sebebiyle alındıysa, hastayı hızlıca rahatlatabilecek tedavi seçenekleri malesef kullanılamaz
Oorefektomi Riskleri Nelerdir?
Ooferektomi, tedavi edici veya önleyici amaçlarla yapılan cerrahi bir işlemdir. Her ameliyat gibi belirli riskleri de beraberinde getirebilir. Yumurtalıkların alınması, kadının doğurganlığını tamamen ortadan kaldırırken, hormonal dengede değişikliklere yol açabilir.
- Kan pıhtısı oluşumu ve kişide sinir hasarı görülmesi.
- Zayıflamış olan karın kaslarına bağlı olarak oluşan fıtık.
- Cinsel isteksizlik.
- Enfeksiyon
- Kanama,
- İdrar yolu veya diğer organların hasar görmesi
Sık Sorulan Sorular
Ooferektomi Ameliyatından Sonra Menopoza Girilir Mi?
Yumurtalıkların alınması (iki yumurtalığın da alındığı durum – bilateral ooferektomi) sonrasında kadınlar doğrudan menopoza girer. Yumurtalıklar, östrojen ve progesteron gibi kadın üreme hormonlarının ana kaynağıdır.
Bu hormonların aniden kesilmesi, genç yaşta bile menopoz belirtilerini tetikleyebilir. Eğer bir sebepten tek yumurtalık alındıysa kadın menopoza girmez ama normalde olacağından daha erken yumurta rezervi azalacağından, menopoza daha erken girecektir.
Ooferektomi Ameliyatından Sonra Karın Şişlik Oluşur Mu?
Ooferektomi ameliyatı sonrasında karın bölgesinde şişlik oluşabilir. Şişliğe gaz birikimi, bağırsak hareketlerinde yavaşlama, ödem ve beslenme neden olabilir.
Ooferektomi Ameliyatından Sonra Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Yumurtalıkların alınması ameliyatından sonra Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı ya da diyetisyen eşliğinde beslenmeye dikkat edilmelidir. İlk hafta sulu ve hafif gıdalar tüketilmeli, sonraki süreçte normal beslenmeye geçilebilir.
Ağır, gaz yapıcı ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmalıdır. Özellikle kapalı (Laparoskopik) yapılmış ameliyatlardan sonra hastanın mobilizasyonu yani hareketi daha rahat olacağından sindirim sistemi daha erken normale gelir ve daha erken normal gıdalara geçebilir.
Ooferektomi Ameliyatından Sonra Kişide Akıntı Gerçekleşir Mi?
Ooferektomi ameliyatından sonra normal şartlarda vajinal akıntı beklenmez. Ameliyat sonrası vajinal enfeksiyon gelişmesi durumunda akıntı oluşabilir. Akıntı kötü kokulu, anormal renkli veya kaşıntı ve yanma gibi ek semptomlarla birlikte görülüyorsa, enfeksiyon belirtisi olabileceğinden doktora danışılması önerilir.
Ooferektomi Kanser Riskini Azaltır Mı?
Ooferektomi ameliyatı kanser riskini büyük ölçüde azaltır. Özellikle yumurtalık kanseri riski, ameliyat sonrası %96 oranında azalabilir. Yumurtalıkların alınması, meme kanseri riskini de %55 oranında düşürebilir.