Kürtaj, gebeliğin cerrahi veya tıbbi yöntemlerle sonlandırılması veya gebelik dışında kadının şüpheli muayene bulguları veya şikayetlerinde tanı ve tedavi amaçlı yapılan bir işlemdir. İstenmeyen gebeliklerin sonlandırılması için yasal süre içerisinde veya devam etmeyen gebeliğin rahimden tahliyesi için kürtaj yöntemlerine başvurulur.
Tıbbi, psikolojik ve etik boyutları göz önünde bulundurulmalı, işlem öncesi ve sonrası süreçler dikkatle yönetilmelidir. Her cerrahi müdahalede olduğu gibi, kürtajın da bazı riskleri ve komplikasyonları olabilir.
Kürtaj Nedir?
Kürtaj, gebeliğin istenmeyen ya da sağlık nedenleriyle tıbbi müdahale ile sonlandırılması için veya gebelik dışında kadının şüpheli muayene bulguları veya şikayetlerinde tanı ve tedavi amaçlı yapılan bir işlemdir. Fransızca curetage kelimesinden dilimize geçen kürtaj, tıbbi literatürde rahim tahliyesi olarak da adlandırılır. İşlem genellikle 10-15 dakika sürer. Hasta birkaç saatlik gözlem sürecinin ardından taburcu edilir.
Gebeliğe uygulanacak küretaj Türkiye’de yasal olarak hamileliğin ilk 10 haftasına kadar uzman bir doktor tarafından gerçekleştirilebilir. Olası komplikasyonların önüne geçebilmek için kürtajın steril bir ortamda ve deneyimli sağlık profesyonelleri tarafından yapılması büyük önem taşır.
Kürtaj Hangi Durumlarda Yapılır?
Kadınların istenmeyen gebeliklerde fetüs (bebek)’ün alınmasını istediği durumlarda yapılır. Bebeğin kalp atışlarının durması, gebelik sırasında sakıncalı ilaç kullanımı, yüksek doz radyasyona maruz kalma, boş gebelik veya gebeliğin annenin hayatını riske atması gibi durumlarda kürtaj tıbbi bir zorunluluk haline gelebilir.
Gebelik dışında kadının şüpheli muayene bulguları veya şikayetlerinde tanı ve tedavi amaçlı yapılan bir işlemdir. Kürtaj işlemi sadece gebelik sonlandırma amacıyla değil, rahim kalınlaşması olan kadınlarda, rahim kanseri şüphesiyle biyopsi alınması gerektiğinde ya da anormal vajinal kanama gibi durumlarda da uygulanabilir.
Kürtaj Çeşitleri Nelerdir?
Kürtaj işlemi, gebeliğin süresine ve hastanın tıbbi durumuna bağlı olarak farklı çeşitlere sahiptir. En yaygın kürtaj çeşitleri ilaçlı kürtaj, aspirasyon (emme) kürtaj ve genişletme ve tahliye (D&E) kürtajdır:
İlaçlı Kürtaj
İlaçlı kürtaj, hamileliğin erken dönemlerinde uygulanan bir yöntemdir. Bu yöntemde, öncelikle mifepriston etken maddesini içeren bir ilaç kullanılır. İlk dozdan 1-2 gün sonra, rahmin kasılmasını sağlayan misoprostol içerikli ikinci bir ilaç alınır.
Yoğun kanama ve kramp ile tamamlanarak gebelik sonlanır. Bu yöntem ile tedavide ağrı, enfeksiyon, rüptür (rahim yırtılması) ihtimali artmaktadır. Bu sebeple belli büyüklükteki gebeliklerde denenebilir.
Aspirasyon (Emme) Kürtaj
Aspirasyon kürtaj, klinik ortamda gerçekleştirilen ve en yaygın kullanılan kürtaj yöntemlerinden biridir. Hafif bir sedasyon altında yapılan işlemde, özel bir vakum cihazı yardımıyla rahim içi boşaltılır. İşlem süresi genellikle 5-10 dakika arasında değişir ve kısa sürede tamamlanır.
Genişletme ve Tahliye (D&E) Kürtaj
Genişletme ve tahliye yöntemi, hamileliğin ilerleyen dönemlerinde tıbbi zorunluluklar nedeniyle uygulanan bir işlemdir. Rahim içinin tamamen temizlenmesi için hem aspirasyon cihazları hem de tıbbi aletler kullanılır. İşlem öncesinde rahim ağzının kademeli olarak genişletilmesi için dilatörler veya ilaçlar kullanılabilir.
Kürtajın Yapılma Nedenleri
Kürtaj yalnızca istenmeyen gebelikleri sonlandırmak için değil bazı tıbbi gereklilikler nedeniyle de yapılabilir. Kürtajın başlıca uygulanma nedenleri bulunur:
İsteğe Bağlı Kürtaj
Gebelik sürecini devam ettirmek istemeyen kadınlar, yasal süre içerisinde kürtaj yaptırabilir. Türkiye’de yasal kürtaj süresi 10. haftaya kadar olup, bu süreyi aşan durumlar ancak tıbbi gerekçelerle gerçekleştirilebilir.
Fetal Anomaliler
Hamileliğin ikinci ve üçüncü trimesterinde yapılan taramalar sonucunda fetüste ciddi anormallikler tespit edilebilir. Kromozomal bozukluklar, nörolojik anormallikler veya çoklu organ malformasyonları gibi durumlar, gebeliğin sonlandırılmasını gerekli kılabilir. Bu gibi vakalarda, anne adayının sağlığı veya bebeğin yaşama şansı göz önünde bulundurularak hekim yönlendirmesi ile kürtaj yapılabilir.
Rahim Kalınlaşması (Endometrial Hiperplazi)
Rahim iç tabakasının aşırı kalınlaşması (endometrial hiperplazi), tedavi edilmezse kansere dönüşebilir. İlaç tedavisine yanıt alınamayan durumlarda rahimdeki fazla dokuların temizlenmesi ve alınan dokuların patolojiye gönderilmesiyle teşhis koyularak gelecek tedavi basamağının belirlenmesine yardımcı olması için kürtaj uygulanabilir.
Rahim Kanseri ve Rahim Polipleri
Rahimde bulunan şüpheli dokuların veya poliplerin alınması amacıyla kürtaj tedavisi uygulanabilir. Özellikle menopoz sonrası görülen anormal rahim kanamalarında, kanser şüphesini doğrulamak için tanısal kürtaj yapılabilir. Her kürtaj işlemi, bireyin sağlığı göz önünde bulundurularak hekim kontrolünde ve steril ortamlarda yapılmalıdır.
Kürtaj Ne Zaman Yapılır?
Gebeliğin sonlandırılması için en uygun zaman, ultrason muayenesiyle tespit edilen rahim içi gebelik kesesinin 5-6 hafta civarında olduğu dönemdir. Kadının son adetinin ilk gününden itibaren hesaplanır. Ancak bazı durumlarda yanlış hesaplamalar veya karar vermede gecikmeler nedeniyle hastalar daha ileri haftalarda doktora başvurabilmektedir.
Türkiye’de yasal olarak gebeliğin ilk 10 haftasına kadar istemli kürtaj işlemi yapılabilir. 10. haftadan sonraki gebeliklerde ise kürtaj yalnızca tıbbi zorunluluk hallerinde gerçekleştirilebilir. Fetüste ciddi bir anomali (sakatlık) tespit edilirse kalp atışı durduysa ya da annenin sağlığını tehdit eden ciddi bir tıbbi durum mevcutsa sağlık kurulu raporu ile gebelik sonlandırılabilir.
Yasal Kürtaj Haftası
Türkiye’de gebelik tahliyesi amacıyla yapılan kürtaj işlemlerinde yasal sınır, son adet tarihinden itibaren 10 hafta ile sınırlıdır. Bu haftadan sonra isteğe bağlı kürtaj yasal değildir. Ancak fetüste ciddi bir sakatlık tespit edilmesi veya gebeliğin annenin hayatını tehdit etmesi gibi durumlarda, sağlık kurulu raporu ile gebelik sonlandırılabilir. Hafta sınırının üzerinde, yasal gerekçeler olmaksızın yapılan kürtaj işlemleri ise illegal kürtaj olarak kabul edilir ve hukuki yaptırımlara tabidir.
Vakumlu Kürtaj Nedir?
İstenmeyen gebelik durumlarında kürtaj işlemi olarak en yaygın vakum aspirasyon yöntemi ile gerçekleştirilmektedir. Vakumlu kürtaj, eski yöntemlere kıyasla daha az invaziv olup rahme verilen zararı en aza indirir.
Bu yöntemde tek kullanımlık steril kanüller aracılığıyla rahim içine girilir ve negatif basınç oluşturan Karmen enjektörü yardımıyla gebelik materyali çekilir. İşlem rahim içinde doku kalmadığından emin olmak için ultrason eşliğinde tekrarlanır ve ortalama 5-6 dakika sürer.
Kürtaj Nasıl Yapılır?
Kürtaj yönteminde rahimdeki gebelik materyali ince plastik kanüller ve negatif basınç oluşturan plastik enjektör yardımıyla çekilerek alınır. Lokal veya genel anestezi altında gerçekleştirilen işlem genellikle 10-15 dakika sürer.
Kürtaj Ne kadar Sürer?
Kürtaj işlemi, gebeliğin haftasına ve kullanılan anestezi yöntemine göre değişiklik gösterebilir ancak genellikle 5-10 dakika arasında sürer:
- Gebelik Haftası: Gebeliğin haftası arttıkça işlem süresi biraz daha uzun olabilir çünkü ilerleyen haftalarda fetüs büyür ve rahim daha fazla dokuyla dolu olabilir.
- Anestezi: Sedasyon anestezi uygulanan hastalar için işlem süresi genellikle aynıdır ancak işlem sonrası 15-20 dakika kadar dinlenme süresi eklenmelidir.
Bu süre zarfında hasta gözlem altında tutulur ve işlem tamamlandıktan sonra genellikle 1 saat kadar dinlenme önerilir.
Kürtaj Riskleri Nelerdir?
Her cerrahi müdahalede olduğu gibi, kürtajın da bazı riskleri olabilir. Bu kürtaj riskleri nadir görülür ve deneyimli bir hekim tarafından hijyenik koşullarda yapıldığında en aza indirgenir:
- Enfeksiyon: İşlem sonrası hijyen kurallarına uyulmaması enfeksiyon riskini artırabilir.
- Aşırı Kanama: Nadiren de olsa işlem sırasında veya sonrasında yoğun kanama görülebilir.
- Rahimde Gebelik Dokusu Kalması: Tam temizlenmeyen rahim, ikinci bir müdahale gerektirebilir.
- Rahim Ağzında Yara: İşlem sırasında rahim ağzı zarar görebilir ancak bu çok düşük bir ihtimaldir.
- Alerjik Reaksiyonlar: Kullanılan ilaçlara karşı nadir de olsa alerjik reaksiyon gelişebilir.
- Mide Bulantısı ve Baş Dönmesi: Anestezi veya işlem sonrası hafif mide bulantısı ve baş dönmesi yaşanabilir.
- Rahim Delinmesi: Çoğu zaman hiçbir ek işlem yapılmadan takip edilerek ilerlense de özellikle yanlış teknik ve steril şartların sağlanamadığı durumlarda ciddi kanama, enfeksiyon veya organ yaralanmaları gibi ciddi komplikasyonlarla karşılaşılabilinir.
Kürtajdan Sonra Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Kürtaj sonrası iyileşme sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:
- İlaç Kullanımı: Eğer ağrı veya rahatsızlık hissediyorsanız, doktorunuzun önerdiği ağrı kesicileri alabilirsiniz.
- Kanama Kontrolü: Kanama meydana gelirse, hijyenik ped kullanarak temizliği sağlayın.
- Doğum Kontrolü: Kürtaj sonrası cinsel ilişkiye girmeyi planlıyorsanız doğum kontrol yöntemi kullanarak tekrar hamile kalmamak için önlem alın.
- Rutin Hayata Dönüş: Kendinizi iyi ve hazır hissediyorsanız günlük yaşantınıza dönüşte genellikle bir sakınca yoktur.
- Hamilelik Testi: Kürtajın başarılı olduğunu kontrol etmek için belirli bir zaman geçtikten sonra hamilelik testi yaparak sonucunuzu teyit edebilirsiniz.
- Semptomlar ve Komplikasyonlar: Tıbbi kürtaj sonrası mide bulantısı ve ishal gibi yan etkiler olabilir. Cerrahi kürtajda ise anestezi etkisiyle bazı semptomlar yaşanabilir.
Bu durumlar normal olsa da şiddetli bir ağrı veya herhangi aşırı bir belirti hissediyorsanız mutlaka doktorunuza başvurun.