Erken doğum, gebeliğin 37. haftasından önce gerçekleşen doğumdur. Hem bebek hem de anne için ciddi riskler taşıyabilir. Çoğu zaman belirti vermeden ani şekilde gelişebilir ancak bazı durumlarda erken doğum belirtileri önceden fark edilebilir.
Enfeksiyonlar, servikal yetmezlik, çoğul gebelikler, rahim anormallikleri sigara, uyuşturucu – uyarıcı madde kullanımı ve yüksek tansiyon gibi faktörler erken doğuma neden olabilir.
Erken doğum riskini azaltmak için düzenli doktor kontrolleri ve gerekli önlemler büyük önem taşır. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Cihan Tanyolaç erken doğum nedir? Belirtileri nelerdir? Gibi soruların detaylı yanıtlarını verdi.
Erken Doğum Nedir?
Erken doğum, gebeliğin 20. haftasından sonra ancak 37. haftadan önce gerçekleşen doğumdur. Normal şartlarda hamilelik süresi yaklaşık 40 hafta olup bebeğin tüm organlarının gelişimini tamamlaması için bu sürenin tamamlanması önemlidir. Ancak bazı durumlarda doğum beklenenden erken başlayabilir. Hem bebek hem de anne açısından birtakım riskler doğurabilir.
Her anne, baba ve Doğum Uzmanı bebeği sağlıklı bir şekilde dünyaya getirmeyi ve doğum sürecini sorunsuz tamamlamayı arzular. Ancak hamilelik süreci her zaman planlandığı gibi ilerlemeyebilir. Erken doğum, çeşitli tıbbi ve çevresel faktörlere bağlı olarak gelişebilir ve anne adaylarının bu duruma karşı bilinçli olması önemlidir.
Erken doğumun görülme sıklığı oldukça yüksektir. Araştırmalara göre, dünya genelinde her 10 gebelikten biri erken doğumla sonuçlanmaktadır. Türkiye’de bu oran yaklaşık %13’tür.
Erken Doğum Hissedilir Mi?
Erken doğum olacağı anne adayı tarafından hissedilebilir. Bir bebeğin erken doğacağı bel ağrısı, adet sancısına benzer kasılmalar, kasık bölgesinde basınç hissi, bacaklara vuran ağrı, vajinal akıntıda artış ve ishal gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
- Düzenli veya sık kasılmalar
- Kasık ve bel bölgesinde sürekli veya aralıklı ağrı
- Vajinadan gelen su gibi akıntı veya kanama
- Pelvik bölgede basınç hissi
- Bağırsak krampları veya ishal
Sağlıklı Bir Doğum Kaç Hafta Sürer?
Sağlıklı bir gebelik süresi genellikle 37 ila 41 hafta arasında değişir. Kadın doğum pratiğinde, gebelik haftası son adet tarihine göre hesaplanır. 37-41 hafta arasında gerçekleşen doğumlar zamanında doğum olarak kabul edilir.
Doğum 37. haftadan önce gerçekleşirse erken doğum olarak adlandırılır. Erken doğum üç gruba ayrılır:
- Erken preterm: 20. hafta ile 31 hafta 6 gün arasında gerçekleşen doğumlar.
- Orta preterm: 32 hafta ile 33 hafta 6 gün arasında gerçekleşen doğumlar.
- Geç preterm: 34. hafta ile 37. hafta arasında gerçekleşen doğumlar.
Bu ayrımın sebebi bebeğin gelişimindeki önemli mihenk taşlarına göre beklenen komplikasyon ihtimallerinin sınıflandırılmasıdır. Bebeklerin gelişimi açısından her hafta önemlidir. Bu nedenle erken doğum riski taşıyan durumlarda doktor takibi büyük önem taşır.
Erken Doğum Riski Ne Zaman Başlar?
Erken doğum riski, gebeliğin 20. haftasından sonra başlar. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, 20. haftadan önce gerçekleşen gebelik kayıpları düşük (abortus) olarak tanımlanır. Bu haftadan sonra düzenli kasılmaların başlaması erken doğum riskini işaret eder.
Özellikle 28-34. haftalar arasında gerçekleşen doğumlar, bebeğin gelişimi açısından ciddi riskler taşıyabilir. Bu nedenle kasılmalar, pelvik basınç, bel ağrısı gibi belirtiler hissedildiğinde mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.
Erken Doğum Neden Olur?
Erken doğum Kadın Hastalıkları ve Doğum doktorlarının kararlarıyla mecburi durumlardan kaynaklanabilir. Bazıları kendiliğinden olabilir bazıları da anne veya bebeğin sağlığını korumak amacıyla doktor kontrolünde gerçekleşebilir.
Tıbbi nedenlerle erken doğum kararı alınabilecek durumlar bulunur:
- Annenin hipertansiyon diyabet veya Kolestazı (safra yolları ile ilgili bir problem)
- Gebelik suyunun erken gelmesi (erken membran rüptürü)
- Bebeğin gelişiminde gerilik veya sağlık durumunda bozulma
Erken doğum riski taşıyan anne adaylarının düzenli doktor kontrollerini ihmal etmemesi ve risk faktörlerini en aza indirmek için gerekli önlemleri alması büyük önem taşır.
Erken Doğum Belirtileri Nelerdir?
Anne adayları gebelik sürecinde erken doğum belirtileri yaşayabilir. Bu belirtiler, doğuma hazırlık niteliğindeki Braxton Hicks kasılmalarıyla karıştırılabilir. Ancak erken doğuma işaret eden belirtiler daha düzenli ve şiddetlidir.
- Vajinal akıntıda artış veya kıvamında değişiklik
- Belin alt kısmında sürekli veya aralıklı hissedilen sırt ağrısı
- Alt karında baskı hissi
- 10 dakikada bir veya daha sık aralıklarla gelen adet benzeri kramplar
- 37. haftadan önce suyun gelmesi
- Düzenli rahim kasılmaları
- Hafif veya yoğun vajinal kanama
Bu belirtiler erken doğum riski açısından önemli olabilir. Böyle bir durumda zaman kaybetmeden kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurulması anne ve bebek sağlığı açısından hayati önem taşır.
Erken Doğum için Risk Faktörleri Nelerdir?
Erken doğum aniden gelişebilir ve önceden tahmin edilmesi her zaman mümkün olmayabilir. Ancak bazı faktörler, erken doğum riskini artırabilir. Bu riskleri bilmek ve gerekli önlemleri almak, olası komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilir.
Erken doğumu tetikleyebilecek başlıca risk faktörleri bulunur:
- Daha önce erken doğum yapmış olmak
- Sağlıksız beslenme ve zayıf bağışıklık sistemi
- Sigara veya alkol kullanımı
- Yoğun stres ve psikolojik faktörler
- Çoğul gebelik
- Enfeksiyonlar
- Plasentada kanama veya rahimle ilgili yapısal sorunlar
- Anne adayının aşırı zayıf veya aşırı kilolu olması
- Rahim baskısı sebebiyle idrar yollarının şişmesi sebepli böbrek büyümeleri
Bazı durumlarda, doktorlar bebeğin rahimde kalmasının riskli olduğunu belirleyerek tıbbi müdahale ile doğumu erken başlatabilir.
Sık Sorulan Sorular
Erken Doğum Nasıl Önlenebilir?
Erken doğumun kesin bir şekilde önlenmesi her zaman mümkün olmasa da risk faktörlerini azaltmak ve sağlıklı bir gebelik geçirebilmek için bazı önlemler alınabilir:
- Sigara, uyarıcı ve uyuşturucu maddeler, erken doğum riskini artıran etmenlerdir.
- Beslenme, gebeliğin sağlıklı bir şekilde devam etmesi için temel bir faktördür.
- Düzenli doktor kontrolleri ve doğum öncesi bakım, herhangi bir sorunun erken tespiti için büyük önem taşır.
- Psikolojik stres, erken doğum riskini artırabilir.
- Kısa aralıklarla gebelik, erken doğum riskini artırabilir.
Bunlar dışında, doktorunuz önceki hikayeye göre vajinal veya ağızdan ilaçlar sonrasında kasılma azaltıcı ilaçlar denenebilir.
Hangi Kişilerde Erken Doğum Riski Daha Yüksektir?
Erken doğum riski, 20 yaş altı veya 40 yaş üstü olmak, ailede erken doğum geçmişi bulunmak, sigara kullanmak ve hamilelik öncesi çok zayıf olmak gibi faktörlerle artar.
Erken Doğum İçin Ne Zaman Uzman Doktora Başvurulmalı?
Erken doğum belirtileri olan anormal vajinal akıntı, kanama, ishal, kasılmalar, kramplar, alt sırtta ağrı ve pelvis ya da karın basıncı durumunda derhal bir kadın doğum uzmanına başvurulmalıdır.
Erken Doğum Hangi Aylarda Riskli?
20. haftadan 37. haftalara kadar olan doğumlara erken doğum denir. Riskler; 20-24 arasında yaşamla bağdaşmaz ya da çok ağır komplikasyonlarla devam eder. 24-32 arası erken, 32-34 arası orta, 34-37 arası geç erken doğum kabul edilir. Ne kadar erken doğum olursa doğum sonrası bebeğin riski o kadar artar.
En Erken Kaç Haftalık Doğan Bebek Yaşar?
Prematüre doğan bebeklerin yaşama şansı, tıbbi gelişmeler sayesinde artmıştır. Günümüzde 24 ve üzeri haftalık doğan bebeklerin yaşama şansı bulunmakla birlikte, 27-28 haftada doğan bebeklerin hayatta kalma oranı daha yüksektir. Erken doğan bebeklerin sağlığı, doğum sonrası yoğun bakım ve tıbbi müdahaleye ve daha önemlisi erken doğuma sebep olan duruma bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.