İkiz çoğul gebelik, anne adayının aynı gebeliğinde iki fetüs (bebek) olmasıyla tehlikeli bir durum oluşturur. İkiz gebelik haberi başta anne için sevindirici, doktor için riskli bir haberdir. Anne adaylarının gebelik sürecinde daha hassas olduğu ikiz gebelik döneminde, fetüs tek yumurta ikizi veya çift yumurta ikizi olarak rahime tutunabilir.
Genetik faktör, doğurganlık tedavileri ve daha birçok durumlardan oluşabilir. Çoğul veya ikiz bekleyen anne adayları, bu özel durumu öğrendikleri andan itibaren diğer anne adaylarına kıyasla daha dikkatli olmalıdır. Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanlarının tavsiyelerine özen göstermelidir.
İkiz (Çoğul) Gebelik Nedir?
İkiz gebelik, anne adayının aynı gebeliğinde iki fetüsün rahime tutunmasıdır. Bir yumurtanın döllenip 2 veya daha fazla embriyoya bölünmesi ya da iki farklı yumurtanın ayrı spermler ile döllenmesi sonucu aynı gebelikte iki fetüsün oluştuğu çoğul gebelik durumudur.
Genellikle genetik faktörler ve bazı doğurganlık tedavileri ikiz gebeliğe neden olabilir. İkiz gebelikler, tek yumurta ikizleri ve çift yumurta ikizleri olmak üzere iki farklı türde görülür. Tek yumurta ikizleri, bir yumurta ve bir spermle oluşan tek bir embriyonun bölünmesiyle meydana gelir.
Bu tür ikizler aynı cinsiyette aynı genetikte olur. Çift yumurta ikizleri ise bir döngüde iki yumurtanın iki farklı spermle döllenmesi sonucu oluşur. Bu ikizler, tek yumurta ikizlerine göre farklı cinsiyetlere sahip olabilir. Genetik ve dış görünüş olarak farklı zamanlarda doğan iki kardeş kadar benzerlerdir.
İkiz Gebelik Neden Olur?
İkiz gebelik, rahimde aynı anda iki fetüsün gelişmesiyle meydana gelir ve çoğul gebelik olarak da adlandırılır. İkiz gebeliğin ortaya çıkmasında birkaç faktör etkili olabilir. Bunlar arasında genetik yatkınlık, yaş, doğurganlık tedavileri ve obezite gibi durumlar öne çıkar. Ailede ikiz gebelik öyküsü bulunan kadınların ikiz gebelik yaşama olasılığı daha yüksektir.
İkiz Gebelik Türleri Nelerdir?
Çoğul gebelik olarak adlandırılan ikiz gebelik, yumurtanın bölünme durumuna bağlı iki türü bulunur. Bunlar: tek yumurta ikizleri ve çift yumurta ikizleridir.
Tek Yumurta İkizleri (Monozigot İkizler)
Tek yumurta ikizleri, döllenen bir yumurtanın ikiye bölünmesiyle meydana gelir ve monozigot ikizleri olarak da bilinir. Aynı sperm ve yumurtadan geldiği için genetik özellikleri tamamen aynıdır. Her 250 gebelikten birinde görülen tek yumurta ikizlerinin oluşumunda yumurtanın döllenmeden sonra ne kadar süre içerisinde ikiye bölündüğü önemli bir rol oynar.
Döllenmeden sonraki ilk 72 saat içinde bölünme gerçekleşirse, iki ayrı amniyon zarı ve iki plasenta oluşur. Bölünme 4 ile 8 gün arasında gerçekleşirse iki amniyon zarı ve bir plasenta meydana gelir. Bölünme 8. gün civarında olursa, bir amniyon zarı ve bir plasenta oluşur. Monozigot ikizlerinin yalnızca %1’ini oluşturur. Bölünme 8. günden sonra gerçekleşirse, yapışık (siyam) ikizleri durumu ortaya çıkabilir.
Çift Yumurta İkizleri (Dizigot İkizler)
Çift yumurta ikizleri, iki farklı yumurtanın ayrı ayrı spermle döllenmesi sonucu oluşur. Genetik olarak birbirinden farklı olan dizigot ikizleri, dış görünüş bakımından da farklılık gösterebilir. Çift yumurta ikizlerinin yaklaşık %30’u farklı cinsiyette olurken %70’i aynı cinsiyette olabilir.
Araştırmalar, çift yumurta ikizlerinin fiziksel özelliklerinin, aynı anne ve babadan doğmuş ancak farklı zamanlarda dünyaya gelmiş çocuklardaki kadar çeşitlenebileceğini göstermektedir. Çift yumurta ikizleri, çoğul gebeliklerin yaklaşık %75’ini oluşturur.
İkiz Gebelik Belirtileri Nelerdir?
Anne adaylarının aynı gebelik sürecinde ikiz gebelik durumu oluşursa bazı belirtiler gözlemlenir. Tipik gebelik belirtileri dışında bu ikiz gebeliklerin farklı semptomları bulunur.
Şiddetli Mide Bulantısı ve Kusma
İkiz gebeliklerde artan hormon seviyeleri, mide bulantısı ve kusmanın daha şiddetli hale gelmesine neden olabilir. Bu durum, genellikle gebelikle ilişkilendirilen sabah bulantısının daha yoğun bir biçimi olarak kendini gösterir. İki bebek için vücutta daha fazla hormon üretimi olduğu için mide bulantıları da daha belirginleşebilir.
Rahimde Hızlı Büyüme
Rahim, tekil gebeliklere göre çok daha hızlı büyür. Bu, iki bebek için daha fazla alan gerekliliğinden kaynaklanır. Rahmin genişlemesi, gebeliğin ilerleyen haftalarında karın bölgesinin hızla büyümesine neden olabilir ve anne adayının karnı, tek bebekli gebeliklerde olduğundan çok daha erken büyümeye başlayabilir. Bu hızlı büyüme sebebiyle rahim kapasitesi zorlanıp düşük tehditleri ve düşükler, erken doğumların görülme olasılıkları artar.
Memelerde Hassasiyet
Anne adayının göğüsleri genellikle daha hızlı büyür ve daha hassas hale gelir. Hormonal değişiklikler, memelerin büyümesini ve dolayısıyla hassasiyetini artırabilir. Bu hassasiyet, tek bir bebeğin gebeliğine göre daha belirgin ve yoğun olabilir.
Aşırı Yorgunluk
Vücudun ekstra enerji harcamasına neden olduğu için, anne adayında yoğun bir yorgunluk hissi olabilir. İki bebek taşıma süreci, daha fazla besin ve oksijen gereksinimi anlamına gelir. Vücudu daha fazla yorar ve anne adayının kendini daha bitkin hissetmesine yol açar.
Sık İdrara Çıkma
Rahim, idrar kesesine daha fazla baskı yapar. Rahmin büyümesi ve bebeklerin gelişmesi, mesaneye olan baskıyı artırarak sık idrara çıkma ihtiyacını çoğaltabilir. Bu durum özellikle gece saatlerinde daha fazla rahatsızlık verebilir.
Artan Ağırlık ve Karın Çevresinde Genişleme
Rahmin büyüklüğü daha fazla olduğu için karın bölgesi de hızla genişler. Anne adayı, karın çevresindeki genişlemeyi erken bir dönemde fark edebilir. Bu durum kilo alımını da artırabilir, çünkü vücut, iki bebek için daha fazla besin ve enerji üretmeye çalışır. Tekli gebeliklerden farklı olarak daha fazla kilo alımına yol açabilir.
İkiz Gebelik Nasıl Teşhis Edilir?
Anne adaylarında ikiz gebelik olarak bilinen durumu teşhis etmek için bazı yöntemler bulunur. Bunlar: gebeliği 6 ila 9. haftaları arasında ultrason, doppler ultrasonografi, kan testleri, 3D ve 4D ultrasonografidir.
- Ultrasonografi
İkiz gebelik, özellikle gebeliğin ilk üç ayında yapılan ultrasonografi ile net bir şekilde belirlenebilir. Bu muayene sırasında, doktorlar anne rahmindeki embriyoların sayısını, konumlarını ve gelişim süreçlerini değerlendirir. Aynı zamanda fetüslerin kalp atışları ve yapıları da detaylı şekilde incelenir. Ultrason, ikiz gebeliğin en yaygın tanı yöntemidir.
- Doppler Ultrasonografi
Doppler ultrasonografi, her bir fetüsün kalp atışlarını ayrı ayrı ölçerek, ikiz gebeliği kesin bir şekilde teşhis etmeye yardımcı olur. Bu yöntemle, fetüslerin kalp atış hızı ve ritmi ayrıntılı bir şekilde izlenebilir ve her bir bebek hakkında bilgi sağlanabilir.
- Kan Testleri
Beta hCG (gebelik hormonu) seviyeleri, ikiz gebeliklerde tekil gebeliklere göre genellikle daha yüksektir. Bu test, gebeliğin varlığını gösterirken, hormon seviyelerinin yüksek olması ikiz gebelik ihtimalini artırabilir. Kan testleri tek başına ikiz gebeliği kesin olarak teşhis etmek için yeterli değildir ve genellikle ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemleriyle desteklenir.
- 3D ve 4D Ultrasonografi
Geleneksel 2D ultrasonografiye ek olarak, 3D ve 4D ultrasonografi yöntemleri de ikiz gebeliğin teşhisinde kullanılır. Fetüslerin organlarını ve yapısını çok daha detaylı ve gerçekçi bir şekilde gözlemlemeye olanak tanır. 3D ve 4D ultrasonografi, özellikle bebeklerin gelişimini daha ayrıntılı bir şekilde izlemek ve gebelik süreci hakkında daha fazla bilgi edinmek için faydalıdır.
İkiz Gebelik Komplikasyonları Nelerdir?
Çoğul ikiz gebelik riskleri olarak tanımlanabilecek komplikasyon riskleri bulunur. Normal gebelik türünde gözlemlenen risklerden daha tehlikeli olabilir. Sabah bulantıları, ödem, mide yanması, varis, sırt ve bel ağrıları, çabuk yorulma gibi tüm gebelik belirtileri daha şiddetli oluşabilir.
Aynı gebelikte iki fetüsün olduğu bu gebelik durumunda oluşabilecek ikiz gebelik komplikasyonları vardır:
- Kansızlık (Anemi): Gebelik sırasında annede demir ve diğer besin maddelerinin eksikliği nedeniyle kansızlık gelişebilir.
- Vitamin ve Mineral Eksiklikleri: İkiz gebelikte vücut daha fazla besin gereksinimi duyduğundan, vitamin ve mineral eksiklikleri daha sık görülebilir.
- Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi): Annede yüksek tansiyon, idrarda protein görülebilmesi gibi belirtilerle gelişen bu durum, ikiz gebeliklerde daha sık yaşanabilir ve ciddi sağlık riskleri taşıyabilir.
- Erken (Prematüre) Doğum: İkiz gebeliklerde, gebelik süresi genellikle tekli gebeliklere göre daha kısadır.
- Doğum Sonrasında Fazla Kanama: İkiz gebeliklerde doğum sonrası kanama, tekli gebeliklere kıyasla daha fazla olabilir.
- Zorlayıcı Normal Doğum ve Sezaryen İhtiyacı: İkiz gebeliklerde normal doğum daha zor ve riskli olabileceğinden sezaryen doğum olasılığı artar.
- Düşük Doğum Ağırlığı: İkiz bebeklerin doğum ağırlığı genellikle tek bebeklere göre daha düşüktür.
- İkizden İkize Transfüzyon Sendromu: İkiz gebeliklerde nadiren görülen bu durum, bebeklerin plasenta üzerinden aşırı kan alışverişi yapması sonucu ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Yukarıdaki ikiz gebelik komplikasyonları, her anne de görülür diye bir kaide bulunmamaktadır. Bazı anne adaylarında görülmeden sağlıklı bir doğum yapabilir. Diğer anne adaylarında ise ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Sık Sorulan Sorular
Üst Üste İkiz Gebelik Olur Mu?
İkiz gebelik süreci geçiren anne adayları üst üste ikiz gebelik yaşayabilir. Doğal yollarla nadiren görülen bu üst üste ikiz gebelik durumunda genetik faktörler ve bazı doğurganlık tedavileri gibi etkenlere bağlı olarak daha olası hale gelir.
Çoğul Gebelik Kimlerde Görülür?
Çoğul gebelik, genetik faktörler, 30 yaş ve üzerindeki kadınlar, doğurganlık tedavileri, daha önce çoğul gebelik yaşamış kadınlar ve aşırı kilolu bireylerde daha yaygındır. Bazı çevresel faktörler de çoğul gebelik riskini artırabilir. Araştırmalara göre her 1000 gebeliğin 3’ünde çoğul gebelik görülür.
İkizler Genelde Kaç Haftalık Doğar?
İkiz bebekler genellikle 36 ila 37. haftada doğar. Ancak, erken doğum da mümkündür. Doğum 34. haftadan sonra gerçekleşirse, bebekler “geç prematüre” olarak kabul edilir. Bu durumda doğumdan önce bebeklerin sağlık durumu yakından izlenmelidir.
İkiz Gebelik Ne Zaman Belli Olur?
İkiz gebelik, kişiden kişiye değişmekle birlikte genellikle ilk 6-7 haftada yapılan ultrason muayenesi ile tespit edilebilir. Erken dönemde yapılan ultrason, anne rahmindeki fetüslerin sayısını ve gelişimini net bir şekilde gösterir.
4 Haftalık İkiz Gebelikte Beta Hcg Kaç Olmalı?
4 haftalık ikiz gebelikte, Beta hCG seviyeleri genellikle 500-1000 mIU/mL arasında olabilir. Bu değer kişiden kişiye değişebilir ve gebelik türüne bağlı olarak farklılık gösterebilir. İkiz gebeliklerde Beta hCG seviyeleri genellikle tekil gebeliklere göre daha yüksek olabilir.
5 Haftalık İkiz Gebelik Belli Olur mu?
5 haftalık bir ikiz gebelik genellikle ultrasonografi ile belirlenebilir. Bu dönemde doktor embriyoların sayısını ve gelişimini değerlendirerek ikiz gebeliği tespit edebilir. Bazı durumlarda bebeklerin belirginleşmesi için birkaç gün daha beklemek gerekebilir.
Evde İkiz Gebelik Testi Yapılır Mı?
Evde yapılan gebelik testleri, yalnızca gebeliğin varlığını tespit edebilir. Bu testler, Beta hCG hormonunu ölçerek gebeliği doğrular ancak ikiz gebelik olup olmadığını belirlemez. İkiz gebelik kesin olarak ultrasonografi gibi ileri teşhis yöntemleriyle Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı gözetiminde tespit edilebilir.
İkiz Gebelikte Kaçıncı Haftada Doğum Olur?
İkiz gebeliklerde doğum genellikle 36. ile 37. haftalar arasında gerçekleşir. Erken doğum riski nedeniyle bu süre daha erken olabilir. Doğum zamanı, anne ve bebeklerin sağlık durumu ile gebeliğin seyri doğrultusunda değişiklik gösterebilir.