Kısırlık (infertilite), bir çiftin korunmasız cinsel ilişkiye rağmen bir yıl boyunca çocuk sahibi olamaması durumudur. Hem erkeklerde hemde kadınlarda çeşitli nedenlerden kaynaklanabilen bu durum, çiftlerin yaşam kalitesini etkileyebilir ve psikolojik zorluklara yol açabilir.
Kısırlık yalnızca gebe kalamamakla sınırlı değildir. Bazen adet düzensizlikleri, cinsel ilişki sırasında ağrı, ereksiyon sorunları gibi fiziksel belirtiler de gözlemlenebilir.
Kısırlık (İnfertilite) Nedir?
İnfertilite halk arasında kısırlık olarak bilinir. Doğum kontrolü kullanılmadan, düzenli korunmasız cinsel ilişkiye rağmen bir yıl boyunca hamilelik gerçekleşmemesi durumu olarak tanımlanır. Doğal yollarla çocuk sahibi olma çabalarına rağmen gebeliğin oluşmadığı durumdur.
Kısırlık çoğu zaman belirgin bir belirti göstermez ancak adet düzensizlikleri ya da yumurtlama sorunları bu durumu işaret edebilir. 35 yaşından genç kadınlar için bir yıl süresince gebelik oluşmaması durumunda doktora başvurulması önerilirken 35-40 yaş aralığındaki kadınlarda bu süre altı aya indirilebilir.
Kısırlık (İnfertilite) Türleri Nelerdir?
Kadının daha önce canlı doğum, düşük veya ölü doğum deneyimleyip yaşamadığı gibi sorular, infertilite tanısının konulmasında önemli rol oynar. Kısırlık ya da infertilite sebepsiz kısırlık, primer (birincil) ve sekonder (ikincil) infertilite olmak üzere üç ana türe ayrılır:
- Primer Kısırlık (İnfertilite)
Primer infertilite, kadının hayatında hiçbir zaman gebelik elde edememesi durumudur. Daha önce hiç hamile kalmamış bir kadın, primer infertilite tanısı alır. Kadının ya da erkeğin bir sorunu sebebiyle doğal yollarla gebelik elde edilememektedir.
- Sekonder Kısırlık (İnfertilite)
Sekonder infertilite, daha önce gebelik yaşamış ancak sonraki denemelerde tekrar gebelik elde edemeyen kadınlar için kullanılır. Bu durum kadındaki ya da erkekteki herhangi bir problem nedeniyle yeni bir gebelik oluşmaması durumunu ifade eder.
- Sebepsiz Kısırlık (İnfertilite)
,Yapılan araştırmalara göre, infertilite vakalarının yaklaşık %40’ı kadın kaynaklı, %40’ı erkek kaynaklı ve %20’si her iki cinsten birden kaynaklanmaktadır.
Kadına Bağlı Kısırlık Nedir?
Kadına bağlı kısırlık, gebelik oluşumunun engellenmesiyle ilgili çeşitli faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Genellikle belirti vermeyen bu durum, adet düzensizlikleri gibi işaretlerle kendini gösterebilir.
Kadına bağlı kısırlık olmaması durumunda aşağıdaki gebelik süreci yaşanır:
- Yumurtalıklardan olgun bir yumurtanın atılması,
- Yumurtanın fallop tüpü tarafından alınması,
- Spermin rahim ağzı ve rahminden geçerek tüpe ulaşması,
- Döllenen yumurtanın tüpten rahime ulaşması ve buraya yerleşerek gelişmesi yer alır.
Özellikle adet düzensizliklerinin olması bu sürecin en başındaki yumurtlama probleminin habercisidir. 35 yaşından genç kadınlarda, düzenli cinsel ilişkiye rağmen bir yıl boyunca gebelik gerçekleşmezse doktora başvurulması önerilir. 35-40 yaş arasındaki kadınlar içinse, altı aylık deneme süreci sonrasında tıbbi yardım alınması uygundur.
Kadına Bağlı Kısırlık Nedenleri Nelerdir?
Kısırlık genellikle en net şekilde hamile kalamama olarak kendini gösterir. Çiftlerin düzenli cinsel ilişkisine rağmen gebelik elde edilemediği fark edilene kadar kısırlığın belirtisi olup olmadığı anlaşılmayabilir. Yaygın olarak kadına bağlı kısırlık nedenleri bulunur:
- Yumurtlama bozuklukları
- Fallop tüplerinin tıkanıklığı veya hasarı
- Endometriozis
- Yaş faktörü
- Yumurtalık rezervi azalması
- Hormonel dengesizlikler
- Genital enfeksiyonlar
- Rahim problemleri
- İmmünolojik sorunlar
- Ağır alkol ve sigara kullanımı
- Çok zayıf veya çok kilolu olmak
Erkeğe Bağlı Kısırlık Nedenleri Nelerdir?
Erkeklerde kısırlık, genellikle spermle ilgili problemlerden kaynaklanmaktadır. Erkeklerde kısırlık belirtilerinin çoğu, sperm üretimi, hareketliliği veya kalitesi ile ilgili sorunları işaret eder:
- Düşük sperm sayısı (oligospermi)
- Menide sperm bulunmaması (azospermi)
- Ereksiyon sorunları (erektil disfonksiyon)
- Cinsel istekte azalma (libido düşüklüğü)
- Testiste ağrı ve şişlik
Bu belirtiler, erkeklerin kısırlık sorunu yaşayıp yaşamadığını anlamalarına yardımcı olabilir ve erken teşhis için bir üroloji uzmanına başvurulması önemlidir.
Kısırlık Belirtileri Nelerdir?
Kısırlık belirtileri kadınlarda vajinal kanama, düzensiz adet görme ya da adet görememe gibi semptomlar, erkeklerde ise penis bozuklukları ve boşalma problemleri görülebilir:
- 1 yıl boyunca düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebelik elde edilmemesi,
- Adet döneminde şiddetli ağrı,
- Adet düzensizlikleri veya hiç adet görmeme,
- Aşırı tüylenme ve akne problemi,
- Genital enfeksiyonlar,
- Hormonal dengesizlikler,
- Tekrarlayan düşükler,
- Sertleşme sorunları (erkeklerde),
- Cinsel isteksizlik,
- Testiste şişlik veya ele gelen kitle.
Korunmasız ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamamak, infertilitenin en belirgin belirtisidir. Bu durumuda 35 yaş üstü kadınlar için 6 ay süre belirlenebilir. Özellikle kadının aile öyküsünde erken menapoz varsa çok zaman kaybetmeden jinekoloji kontrollerine gidilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Kısırlık (infertilite) Tanısı Nasıl Konulur?
Kısırlık (infertilite) tanısı, bir çiftin düzenli cinsel ilişkiye rağmen belirli bir süre içinde gebelik elde edememesi durumunda konur. Tanı süreci, hem kadın hem de erkek için çeşitli testlerin yapılmasını gerektirir.
Kadınlarda yapılan başlıca testler arasında hormon tahlili, rahim filmi (HSG), yumurtlama takibi, laparoskopi ve histeroskopi yer alır. Erkeklerde ise sperm analizi en temel testlerden biridir. Bu testler, çiftin infertilite nedenini bulmaya yönelik olarak uzman hekimler tarafından detaylı bir şekilde değerlendirilir.
Kısırlık Nasıl Tedavi Edilir?
Kısırlık tedavisi, sorunun nedenine bağlı olarak farklı yöntemlerle uygulanabilir. Tedavi süreci, her bireyin özel durumuna göre kişiselleştirilir. Kadın ve erkeklerdeki kısırlık sorunları hormon tedavisi, cerrahi müdahale veya tüp bebek gibi seçeneklerle tedavi edilebilir.
Tedavi yöntemi, kısırlığın temel nedenine göre belirlenir. Oldukça gelişmiş tedavi teknikleri sayesinde başarılı sonuçlar elde edilebilmektedir.
Erkek Kısırlığında Yardımcı Üreme Teknikleriyle Tedavi Yöntemleri
Erkek kısırlığında tedavi, sorunun nedenine göre farklılık gösterebilir ve yardımcı üreme teknikleri bu süreçte önemli bir rol oynar. Erkek kısırlığının tanısı, hormon testleri, sperm analizi ve gerektiğinde cerrahi müdahale ile konulabilir:
- Aşılama (İUI): Yeterli sayıda ve kaliteli sperm varsa, aşılama tedavisi uygulanabilir.
- Tüp Bebek (IVF): Sperm sayısı veya hareketliliği yeterli değilse tüp bebek tedavisi devreye girebilir.
- Mikroenjeksiyon (ICSI): Sperm sayısının çok düşük olduğu durumlarda mikroenjeksiyon yöntemi (ICSI) kullanılabilir.
- Cerrahi Müdahale: Bazı kadınlarda yumurtalık kanallarında tıkanıklık veya başka fizyolojik problemler olabilir.
Tüm bu teknikler erkek/kadın kısırlığının tedavisinde modern ve etkili yöntemler olarak uygulanmaktadır.