Miyomlar, üreme çağındaki birçok kadında rahim kas dokusunda gelişen iyi huylu tümörlerdir. Genellikle belirti vermeden ilerleseler de bazı durumlarda aşırı adet kanamaları, kasık ağrısı ve sık idrara çıkma gibi semptomlara yol açabilirler.
Miyomların oluşumunda genetik faktörler, hormonal değişiklikler ve çevresel etkenler önemli rol oynar. Tedavi yöntemleri, miyomun büyüklüğüne, konumuna ve hastanın semptomlarına bağlı olarak değişir. İlaç tedavisinden cerrahi müdahaleye kadar Miyom için farklı seçenekler mevcuttur.
Miyom (Myom) Nedir?
Miyom, özellikle doğurganlık çağındaki kadınlarda rahmin düz kas dokusunda gelişen, iyi huylu tümörlerdir. Tıbbi literatürde myoma uteri, miyom veya fibroid olarak da bilinirler. Boyutları birkaç milimetreden rahmin şeklini bozabilecek kadar büyük kitlelere kadar değişebilir.
Tek bir miyom oluşabileceği gibi, birden fazla miyom da görülebilir. Miyomların kesin oluşum nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, hormonal değişimler, genetik yatkınlık, obezite ve erken yaşta adet görmeye başlamak gibi faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir.
Bazı kadınlarda herhangi bir belirti göstermeyen miyomlar, bazı durumlarda ise yoğun ve uzun süren adet kanamaları, pelvik ağrı, cinsel ilişki sırasında ağrı ve karında büyüme gibi şikayetlere yol açabilir.
Miyom Neden Olur?
Miyomların neden oluştuğu tam olarak bilinmese de östrojen hormonunun artışı, genetik yatkınlık, aşırı kilo, erken yaşta adet görmeye başlamak ve beslenme alışkanlıkları etkilidir. Rahimde miyom gelişimine neden olan bazı faktörler bulunur:
- Erken yaşta adet görmek: Erken adet görmeye başlayan kadınlarda miyom gelişme olasılığı daha fazladır.
- Beslenme alışkanlıkları: Yoğun kırmızı et tüketimi ve düşük sebze-meyve tüketimi riski artırabilir.
- Hücre dışı matris (ECM) fazlalığı: Miyomların büyümesini destekleyen protein yapılarındaki artış etkili olabilir.
- Alkol ve kafein kullanımı: Özellikle aşırı tüketim, hormonal dengesizliklere yol açarak miyom oluşumunu teşvik edebilir.
- Hormonal değişimler: Özellikle östrojen ve progesteron seviyelerindeki artış, miyomların büyümesini tetikleyebilir.
- Genetik yatkınlık: Ailede miyom öyküsü olan kadınlarda görülme riski daha yüksektir.
- Yaş: Üreme çağındaki kadınlarda daha sık rastlanır ve menopoz sonrası genellikle küçülme eğilimindedir.
- Obezite: Fazla kilo, östrojen üretimini artırarak miyom riskini yükseltebilir.
Rahimde Miyom Varsa Ne Olur?
Rahimde miyom varsa yoğun ve uzun süren adet kanamaları, pelvik ağrı, sık idrara çıkma, kabızlık ve bel ağrısı olabilir veya hiçbir belirti göstermeyebilir. Kanserleşme oranı düşük olsa da hamile kalmayı zorlaştırabilir ve düşük yapma riskini artırabilir.
Menopoz sonrası östrojen seviyelerinin azalmasıyla birlikte miyomlar genellikle küçülme eğilimindedir. Düzenli doktor kontrolleri ve erken teşhis, miyomların yaşam kalitesine olumsuz etkilerini en aza indirmek açısından büyük önem taşır.
Miyom Çeşitleri Nelerdir?
İyi huylu kanser dokusu olmayan miyomların bazı çeşitleri bulunur:
- Submukozal Miyomlar: Rahim iç boşluğunda büyüyen miyomlardır.
- Subserozal Miyomlar: Rahim dış yüzeyinde büyüyen miyomlardır.
- Intramural Miyomlar: Rahim duvarı içine büyüyen miyomlardır.
- Pedinküllü Miyomlar: Saplı miyomlar, rahim dışına doğru büyüyen miyomlardır.
Her miyomun ameliyat edilmesi gerekmese de bazı durumlarda operasyona ihtiyaç duyulabilir. Şiddetli adet kanamaları, kansızlık sonuçlarında, pelvik ağrı veya basınç hissinde, miyomların rahim iç yapısını bozması durumunda, tekrarlayan düşüklere neden olduğunda, idrar ve bağırsak sorunlarında, miyomların büyüklüğüne ve konumuna bağlı olarak ameliyat gerekebilir.
Miyom Belirtileri Nelerdir?
Miyomların belirtileri, bulundukları konuma ve büyüklüklerine göre değişiklik gösterebilir:
- Bel ve kasık ağrıları
- Karında büyüme
- Sık idrara çıkma
- Kronik vajinal akıntı
- Kabızlık
- Uzun ve yoğun adet kanamaları
- Adet düzensizliği
- Kansızlık (anemi)
- Pelvik ağrı
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Tekrarlayan düşükler veya hiç gebe kalamama (kısırlık)
Kadınlarda ergenlik öncesi dönemde miyom oluşmaması ve menopoz sonrası küçülme eğiliminde olmaları, bu durumun hormonlarla bağlantılı olduğunu düşündürmektedir. Ergenlik öncesi dönemde görülen belirtilerle miyomun karıştırılmaması gereklidir.
Miyom Nasıl Teşhis Edilir?
Miyomlar genellikle rutin jinekolojik muayenelerde tespit edilir. Teşhisi doğrulamak ve detaylı inceleme yapmak için çeşitli görüntüleme yöntemleri kullanılır:
- Ultrasonografi: Miyomların tespit edilmesi, sayılarının belirlenmesi ve rahim içindeki konumlarının görüntülenmesi için en yaygın kullanılan yöntemdir.
- Manyetik Rezonans (MR): Miyomların büyüklüğü, yerleşimi ve türlerini detaylı olarak inceleyebilir.
Miyom Tedavisi Nasıl Yapılır?
Miyom tedavisi hastanın belirtilerine, miyomların boyutuna ve konumuna göre üç farklı şekilde yapılır:
- Miyomektomi: Miyomların cerrahi olarak çıkarıldığı bir operasyondur.
- Histerektomi: Rahmin tamamen alındığı cerrahi bir işlemdir.
- Miyom embolizasyonu: Ameliyatsız bir yöntem olup miyomları besleyen damarların tıkanmasıyla miyomların küçülmesini sağlar.
Her miyom ameliyat edilmesi gerekli olmayıp kişinin şikayetine bağlı olarak Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı tarafından değerlendirmeye muhtaçtır.
Miyom Tedavisinde Cerrahi Yöntemler
Miyom tedavisinde doktor önerisiyle açık cerrahi, kapalı cerrahi (laparoskopik) ve histeroskopik cerrahi olmak üzere üç farklı cerrahi yöntem tercih edilebilir.
- Açık Cerrahi:
Açık miyom ameliyatı (açık miyomektomi), batın bölgesine kesi yapılmasını ve rahim kasları üzerindeki miyomların çıkarılması işlemlerini kapsar. Cerrahi işlem sırasında hasta genel anestezi altındadır. Yaklaşık olarak iki saat sürer ve birbiri ardını takip eden birkaç prosedürü içerir.
Avantaj; Özellikle büyük ve/veya çok sayıda miyomu olan hastalarda cerrahi ve kanama kontrol üstünlüğü, elle kontrol edilebilmesi sebebiyle küçük ve duvar içindeki miyomların teşhisi sayesinde ameliyat sonrası nüks ihtimalini azaltır.
Dezavantaj; Ameliyat sonrası daha ağrılı süreç, daha uzun hastane yatışı
- Kapalı Cerrahi (Laparoskopik):
Açık ameliyatlara nazaran çok daha az düzeyde hasar veren bir prosedürdür. Laparoskopide karın cildine küçük kesiler uygulayarak karın içi değerlendirilir ve ameliyat kamera yardımıyla yapılır.
Avantaj; Hızlı toparlama, az ağrı, erken taburculuk.
Dezavantaj; çok büyük miyomlarda kalan rahim dokusunun düzgün korunamaması, fazla sayıda miyom olan hastada dokunma hissi zayıflığı sebebiyle özellikle küçük miyomların atlanması ve kanama miktarının artması.
- Histeroskopik Cerrahi:
Rahmin (uterus) içini incelemek veya bazı tanı ve tedavi işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan bir cerrahi işlemdir. Vajinal yoldan rahim içine yerleştirilen ince, ışıklı bir cihaz olan histeroskop kullanılır. Hem tanı (diagnostik) hem de tedavi (operatif) amaçlı yapılabilir.
Avantaj; Neredeyse aynı gün taburculuk, yok denecek kadar az ağrı, karın cildinde kesi yok.
Dezavantaj; Sadece rahim iç zarında veya bir kısmı duvar içine uzayan miyomlarda uygulanabilir.