Polikistik over sendromu (PCOS), doğurganlığı olumsuz etkileyebilen metabolik bir durumdur. Bulgu olarak yumurtalıkta çok sayıda küçük kistler görülmesi sebebiyle ismini bu görüntüden alır. Bu kadın hastalığı, yumurtlama bozukluğu oluşumuna neden olarak kısırlığa zemin hazırlayabilir.
Adet düzensizliği, aşırı tüylenme ve kilo artışı gibi çeşitli belirtilere yol açabilir. Temelinde insülin direnci, hormonal dengesizlikler ve genetik faktörler yer alır. Üreme çağındaki kadınlar arasında yaygın olarak görülen Polikistik Over (Yumurtalık Kistleri) ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu içeriğimizde polikistik over sendromu hakkında detaylı bilgiler verilmiştir.
Polikistik Over Sendromu (PKOS) Nedir?
Polikistik Over Sendromu (PCOS), doğurganlık çağındaki kadınların %15-20’sinde görülen, metabolik, hormonal ve enflamatuvar değişikliklerle karakterize kronik bir hastalıktır. Santral sinir sistemi, hipofiz, adrenal bezler, overler ve diğer hormonal sistemler arasındaki etkileşimin bozulması sonucu ortaya çıkar.
PCOS, adet düzensizliği, yumurtlama problemleri, aşırı tüylenme, insülin direnci ve kilo alımı gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Erken tanı ve uygun tedavi, uzun vadeli sağlık sorunlarının önlenmesinde kritik rol oynar.
Polikistik Over Korkulacak Bir Şey Mi?
Polikistik over, tek başına ölümcül bir hastalık olmasa da, ihmal edilmemesi gereken bir durumdur. Üreme çağındaki her 10 kadından birinde görülebilen PCOS, tedavi edilmediğinde insülin direnci, tip 2 diyabet, hipertansiyon, kalp hastalıkları ve rahim kanseri gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Erken tanı ve uygun tedavi ile belirtilerin kontrol altına alınması ve uzun vadeli risklerin azaltılması önemlidir.
Polikistik Over Varsa Ne Yapılmalı?
Polikistik Over teşhisi koyulan kadınlar yaşam tarzı değişikliklerine odaklanmalıdır. Sağlıklı bir kiloda olmak, düzenli egzersiz yapmak ve dengeli beslenmek tedavi sürecinin temel taşlarıdır. İnsülin direncini kontrol altına almak için düşük glisemik indeksli besinler tercih edilmeli, işlenmiş gıdalardan kaçınılmalıdır. Sigara ve alkol kullanımının bırakılması da hormonal dengenin sağlanmasına yardımcı olabilir.
Polikistik Over Sendromu (PKOS) Belirtileri Nelerdir?
Yumurtalık kisti olarak bilinen polikistik over sendromu, bazı belirtilerle kendini gösterir:
- Vücut ağırlığında artış ve kilo kontrolünde zorlanma
- Ses tonunda kalınlaşma
- Göğüs ölçüsünde değişiklik
- Ense, koltuk altı ve kasık bölgesinde kadifemsi koyu renkli cilt değişiklikleri
- Depresyon, ruh halinde dalgalanmalar
- Adet düzensizliği veya hiç adet görmeme
- Yumurtlama problemi nedeniyle hamile kalmada zorluk
- Erkeklik hormonlarının (androjen) artışı
- Aşırı tüylenme (hirsutizm)
- Ciltte yağlanma, sivilcelenme ve koyu lekelenmeler
- Saç dökülmesi ve incelmesi
- Olağan dışı kanamalar
Hastalar arasında Polikistik Over teşhisi koyulunca yumurtalığımda kist varmış diye anlaşılsa da bu küçük kistler sadece tanıya yardımcı bir görüntüdür, kistler ağrı veya kanser yapmaz.
Polikistik Over Sendromu (PKOS) Neden Olur?
Polikistik over sendromu genç kadınlarda bazı unsurlardan dolayı olur. Bunlar: genetik yatkınlık, insülin direnci, aşırı kilo ve obezite, androjen (erkeklik hormonu) fazlalığı, hipotalamus hipofiz over ekseni bozukluğu ve kronik enflamasyondur.
- Genetik yatkınlık
Ailede PKOS öyküsü olan kişilerde görülme riski daha yüksektir.
- İnsülin direnci
Vücudun insüline karşı duyarsız hale gelmesi, kan şekerinin dengelenmesini zorlaştırarak hormon dengesizliklerine yol açabilir.
- Aşırı kilo ve obezite
Fazla kilo, insülin direncini artırarak PKOS’un şiddetlenmesine neden olabilir.
- Androjen (erkeklik hormonu) fazlalığı
Yumurtalıklarda fazla androjen üretimi, yumurtlamayı engelleyerek PKOS belirtilerine sebep olabilir.
- Hipotalamus-hipofiz-over ekseni bozukluğu
Beyin, yumurtalıklar ve hormonları düzenleyen sistem arasındaki dengenin bozulması PKOS’u tetikleyebilir.
- Kronik enflamasyon
Vücuttaki düşük dereceli iltihaplanma, androjen üretimini artırarak hastalığın gelişimine katkıda bulunabilir.
Polikistik Over Sendromu (PKOS) Tanısı Nasıl Konulur?
Yumurtalık kisti olarak bilinen polikistik over sendromu tanısı bazı belirtilerin incelenmesiyle konulur:
- Adet döngüsündeki düzensizlikler, kilo değişimleri, sivilcelenme, saç dökülmesi ve aşırı tüylenme gibi belirtiler incelenir.
- Aile geçmişinde PKOS olup olmadığı öğrenilir.
- Hormon seviyelerindeki dengesizlikleri tespit etmek için kan testleri yapılır.
- Pelvik ultrasonografi ile yumurtalıkların polikistik olup olmadığı kontrol edilir.
Polikistik over teşhis ve tanısını kadın hastalıkları ve doğum uzmanı veya endokrinoloji uzmanı koyabilir.
Polikistik Over Sendromu (PKOS) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Polikistik Over Sendromu (PKOS) tedavisi, hastanın yaşına, semptomların şiddetine ve gebelik isteğine göre değişir. Tedavi sürecinde dikkat edilmesi gereken başlıca unsurlar bulunur:
- Kilo kontrolü: PKOS’lu kadınlarda obezite yaygın olduğundan, diyetisyen gözetiminde kilo kaybı sağlanmalıdır.
- Tıbbi tedavi: Kilo kaybı sağlandığında adet döngüsünde düzelmeler olabilir.
- Yumurtlama takibi: Adet döngüsü düzenlenerek yumurtlama günü takip edilir. İlişki zamanı belirlenmeye çalışılır.
- Aşılama: Yumurtlamayı teşvik eden tedaviye rağmen gebelik oluşmazsa, aşılama yöntemi kullanılabilir.
- Tüp bebek: 3-4 aşılama denemesinin ardından gebelik gerçekleşmezse tüp bebek tedavisi önerilebilir.
- Bazı hormon ilaçları ile salgılanan androjenler baskılanır ve saç dökülmesi tüylenme sivilcelenme gibi belirtilerle mücadele edilir.
Tedavi, PKOS’un oluşturduğu hormonal ve metabolik sorunları hedef alarak hastaların yaşam kalitesini artırmayı amaçlamaktadır.